Psychoterapia – wszystko, co warto wiedzieć na jej temat

Czym psychoterapia różni się od psychologii, jakie są zalety korzystania z niej oraz w jaki sposób może nam pomóc? Wokół psychoterapii narosło przez lata sporo mitów i niedopowiedzeń. Warto pochylić się nad tym tematem, by ostatecznie wyjaśnić korzyści, jakie czerpać można z jej zastosowania. Po tym artykule zrozumiesz, że psychoterapii nie warto się bać, gdyż jest to metoda niezwykle pomocna w życiu codziennym.

Czym jest psychoterapia? Definicja i porównanie z psychologią

Psychoterapia to niezwykle szerokie pojęcie, które obejmuje szereg procesów mających na celu radzenie sobie z zaburzeniami psychologicznymi. W zakres psychoterapii wpisują się metody uzdrawiania nakierowane na walkę z problemami natury mentalnej. Najczęściej procesy lecznice realizuje się poprzez zastosowanie technik werbalnych i psychologicznych. Podczas kuracji uzdrawiającej, wyspecjalizowany psychoterapeuta pomaga choremu poradzić sobie z wieloma sytuacjami kryzysowymi.

W zależności od podejścia wykorzystywanego przez terapeutę, można zastosować szeroki wachlarz technik i strategii leczniczych. Prawie wszystkie rodzaje psychoterapii obejmują rozwijanie relacji terapeutycznej, komunikację i tworzenie dialogu oraz pracę nad przezwyciężaniem problematycznych myśli lub przyzwyczajeń.

Psychoterapia ma na celu poprawę samopoczucia i zdrowia psychicznego jednostki, rozwiązanie lub złagodzenie kłopotliwych zachowań, przekonań, przymusów, myśli lub emocji oraz poprawę relacji i umiejętności społecznych.

Warto podkreślić, iż o psychoterapii możemy mówić w kontekście dwóch oddzielnych gałęzi działalności terapeutycznej:

• Psychoterapia konwencjonalna: kliniczne rozpoznawanie zaburzeń na podstawie ogólnie akceptowanej wiedzy medycznej. Najczęściej korzysta się z niej w celu leczenia problemów natury psychologicznej i psychiatrycznej.
• Psychoterapia niekonwencjonalna: zespół technik, które krytykowane są przez przedstawicieli medycyny konwencjonalnej jako „pseudonauka”. Zwykle dotyczy sięgnięcia po alternatywne metody uzdrawiania, również poprzez uzdrawianie duszy. Nie wyklucza się wówczas sięgania po ezoterykę, jak również wsparcie medycyny naturalnej.

Należy przy okazji podkreślić, że psychoterapia i psychologia to nie to samo. Psychologia jest nauką, która bada myśli i sposoby działania ludzi. Wiedza ta łączy się z poszukiwaniami motywacji, jakie kryją się za poszczególnymi zachowaniami. Psychologowie nie zawsze muszą posiadać wykształcenie medyczne. 

Z kolei psychoterapeuci często wywodzą się z otoczenia psychologów i psychiatrów. Ich umiejętności i wiedza służyć ma znalezieniu wyjścia z sytuacji problematycznych w obrębie psychiki.

Ponieważ tematyka psychoterapii związana jest z wieloma krzywdzącymi mitami, w poniższym artykule skupimy się również na alternatywnych technikach uzdrawiania. Czy naprawdę jest się czego bać, a może zalety tego typu terapii są pomocne?

Psychoterapia i różne jej rodzaje

Ogólnie rzecz biorąc, granica pomiędzy psychoterapią niekonwencjonalną a konwencjonalną może być dość cienka. Stale przybywa też rodzajów terapii, których jeszcze pod koniec ubiegłego wieku było około 450, zaś aktualnie liczy się je w tysiącach. Wśród najchętniej wybieranych kierunków uzdrawiania wymienić można:

• Terapię indywidualną, podczas której dochodzi do współpracy jeden-na-jeden pomiędzy pacjentem a terapeutą.
• Terapię par, która polega na spotkaniach par z terapeutą. Najczęściej dotyczy to rozwiązywania problemów małżeńskich.
• Terapię rodzinną, gdzie spotykać się może kilka spowinowaconych ze sobą osób w celu rozwiązania problemów.
• Terapię grupową, w ramach której odbywają się zajęcia w grupach osób, którym przyświeca wspólny cel. Oprócz wsparcia terapeuty, pomagać sobie wzajemnie mogą również uczestnicy takich spotkań.

W ramach psychoterapii – zarówno konwencjonalnej, jak i niekonwencjonalnej – wyróżnić można kilka technik pracy na linii terapeuta-pacjent. Być może Twoje pierwsze skojarzenie z terapią to leżenie na kozetce i rozmawianie z psychologiem, który skrzętnie zapisuje notatki z obserwacji. Okazuje się jednak, że takie podejście to tylko jedna z metod pracy nad zaburzeniami psychologicznymi.

Dziś sięga się po sporo rodzajów o wiele bardziej przyjaznych technik psychoterapeutycznych. Dobór odpowiedniego podejścia zależy od wielu czynników: doświadczenia i specjalizacji terapeuty, preferencji klienta, natury problemów. Rzućmy okiem na kilka najpopularniejszych odmian terapii, z jakimi można się aktualnie spotkać.

Terapia behawioralna

Behawioryzm to filozofia nauki, która bada zachowanie ludzi i zwierząt oraz wpływ środowiska na postępowanie w życiu. Ta szkoła myślicielska stała się popularna w XX wieku, a wypracowane przez nią techniki szybko przeniknęły do psychoterapii, również niekonwencjonalnej. Terapia behawioralna często wykorzystuje warunkowanie klasyczne, warunkowanie instrumentalne i uczenie społeczne, aby pomóc klientom zmienić problematyczne zachowania.

Terapia poznawczo-behawioralna

Podejście, które określamy mianem terapii poznawczo-behawioralnej, polega na leczeniu psychoterapeutycznym. Jego celem jest odkrycie u pacjenta myśli i uczuć, które wpływają na określone zachowanie. Stosuje się je w wielu różnych kierunkach leczenia, przede wszystkim w odniesieniu do lęków, fobii, uzależnień i depresji. Terapia obejmuje techniki poznawcze oraz behawioralne, których korelacja ma na celu zmianę negatywnych myśli i lepsze przystosowanie do określonych sytuacji. Często pomaga też odkryć ukryte myśli, które wywołują w człowieku niepokój.

Terapia poznawcza

Terapia poznawcza zrodziła się w latach 60. ubiegłego wieku, gdy psychoterapeuci zaczęli koncentrować się na wpływie procesów myślowych na funkcjonowanie człowieka. Celem tej metody jest identyfikacja zniekształceń poznawczych, które prowadzą do negatywnych myśli, a następnie zastąpienie ich pozytywnym podejściem. Dzięki temu można poprawić swój ogólny nastrój i samopoczucie.

Terapia humanistyczna

Już od lat 50. ubiegłego wieku sporym zainteresowaniem cieszy się psychologia humanistyczna, która wpływa na techniki psychoterapii. Psycholog-humanista Carl Rogers opracował metodę skupiania się na bezwarunkowo pozytywnym podejściu do pacjenta. W ten sposób maksymalizować można potencjał leczniczy, a jednocześnie podkreślić znaczenie samopoznania, wolnej woli i samorealizacji.

Terapia psychoanalityczna

Różnego formatu terapie stosowano już od czasów starożytnych, jednak za prawdziwego prekursora nowego podejścia w leczeniu zaburzeń psychologicznych uważa się Siegmunda Freuda. To zastosowane przez niego techniki obejmowały analizę przeniesienia, interpretację snów czy swobodne skojarzenia. Psychoanaliza pozwala zagłębić się w myśli i przeszłe doświadczenia danej osoby, by odkryć jej nieświadome myśli, uczucia i wspomnienia.

Czy psychoterapia niekonwencjonalna może być bardziej efektywna?

Jak już wcześniej pisaliśmy, znane z filmów leżenie na kozetce w gabinecie terapeuty powoli odchodzi od lamusa. Dziś klasyczna psychoterapia może być wspierana na różne sposoby, w tym również dalekie od konwencjonalnej medycyny. Terapeuci coraz chętniej sugerują swoim klientom techniki relaksacji umysłu, a nawet sięgnięcie po totalną biologię.

Wiele alternatywnych metod radzenia sobie z problemami natury psychologicznej opiera się też na sięganiu po specyfiki medycyny niekonwencjonalnej. Częstym przykładem może być uciekanie się do szamańskich rytuałów i roślin uważanych przez niektóry kultury za święte. Mogą one pomóc otworzyć umysł na wyższe wymiary, ale też lepiej uziemić cały organizm i umysł. Łączenie ze sobą kilku kierunków w psychoterapii wydaje się najbardziej efektywnym sposobem, by pomóc zagubionym osobnikom znaleźć odpowiednie wyjście z problematycznej sytuacji.

Ponieważ psychoterapia niekonwencjonalna nie zawsze spotyka się z uznaniem, warto skonsultować wprowadzenie alternatywnej medycyny do swojej terapii z lekarzem prowadzącym. Należy jednak mieć na uwadze, że połączenie kilku metod terapeutycznych może okazać się niezwykle skuteczne.

W czym pomóc może zastosowanie psychoterapii?

Choć psychoterapia ma wiele form i może korzystać z niezliczonych metod, to wszystkie mają jeden wspólny cel. Chodzi o to, by pomóc ludziom przezwyciężyć różnego rodzaju wyzwania. Aby tego dokonać, opracowuje się konkretne strategie radzenia sobie z problemami. Mają one wspierać prowadzenie szczęśliwego i zdrowego życia.

Każdy, kto doświadcza zaburzeń natury psychologicznej, powinien zgłosić się po pomoc profesjonalnego terapeuty. Wyszkolona i doświadczona osoba będzie w stanie opracować właściwy sposób podejścia do konkretnego problemu. Ważne jest, by tok leczenia stworzyć indywidualnie i na podstawie wnikliwych diagnoz oraz analiz.

Psychoterapia pomaga w walce z wieloma rodzajami problemów. Rozmowa z terapeutą to pierwszy i bardzo istotny krok w kierunku uwolnienia się od traum, lęków i innych problemów. Zalety psychoterapii można zastosować w odniesieniu do następujących schorzeń:

• Nałogi i uzależnienia
• Zaburzenia lękowe
• Zaburzenie afektywne dwubiegunowe
• Depresja
• Zaburzenia odżywiania
• Nerwica natręctw
• Fobie
• Zespołu stresu pourazowego (PTSD)

Ponadto, w wielu przypadkach terapia może okazać się przydatna w poniższych przypadkach:

• Przewlekły ból lub poważne choroby
• Rozwód i zakończenie związku
• Smutek wynikający ze straty bliskich
• Bezsenność
• Niska samoocena
• Problemy w związku
• Przewlekły stres

Zalety psychoterapii są bardzo szerokie, a maksymalizację wyników można osiągnąć, gdy współpraca obu stron będzie przebiegać sprawnie. To kolejny element, nad którym warto się na chwilę pochylić.

W jaki sposób najlepiej wykorzystać psychoterapię?

Efektywność terapii może różnić się nie tylko od zastosowanych technik i specjalizacji terapeuty. Skuteczność zależy od wielu innych czynników, takich jak charakter i powaga problemu. Istnieje również kilka elementów, które leżą po stronie klienta, jeśli chce on w pełni wykorzystać swoje sesje terapeutyczne.

• Bądź zawsze szczery podczas sesji. Nie ukrywaj swoich problemów oraz uczuć przed terapeutą. Zawsze otwieraj się na współpracę, gdyż Twoim celem powinno być odkrycie prawdziwego „ja”. Osiągnąć to można wyłącznie przez pełną szczerość i otwartość.
• Nie bój się odczuwać emocji. Psychoterapia może poruszać uczucia, które głęboko w sobie skrywasz. Nie powinno chować się emocji – zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Warto rozmawiać o złości, rozżaleniu, zazdrości czy smutku, aby móc znaleźć dla nich rozwiązanie.
• Otwórz się na proces terapii. Podczas współpracy z terapeutą, dobrze jest stworzyć więź i koneksję, na której oprzecie wzajemne stosunki. Wielu ekspertów od psychoterapii twierdzi, że staje się ona coraz to efektywniejsza, gdy bardziej otwieramy się na jej założenia.
• Postaw na systematyczność. Jeżeli psychoterapia ma odnieść sukces, należy podejść do niej z powagą. Systematyczne uczęszczanie na sesje z terapeutą to jeden z najważniejszych kroków. Od tego zależeć może powodzenie całego przedsięwzięcia.
• Wkład własny. Czasami terapeuta może zadać Ci pewnego rodzaju zadania do samodzielnego wykonania. Warto wywiązywać się z powierzonych zajęć, a także sumiennie podchodzić do wyzwań. To wszystko jest przecież dla Twojego dobra.

Psychoterapia – czy jest się czego obawiać?

Jeżeli czujesz, że potrzebujesz pomocy, bo nie radzisz sobie ze swoimi problemami – psychoterapia jest dla Ciebie idealnym rozwiązaniem. Naprawdę, nie ma się czego obawiać! Najlepsi terapeuci nie oceniają i nie krytykują, a wyłącznie pomagają znaleźć perfekcyjne wyjście z sytuacji.

Skąd masz wiedzieć, że terapia jest Twoim sprzymierzeńcem? Oto kilka punktów, które pomogą Ci w ocenie bieżącego stanu rzeczy:

• Problem powoduje cierpienie lub zakłócenia w Twoim życiu. Jeżeli zdajesz sobie sprawę, że to, z czym przyszło Ci się zmagać, wymyka się spod kontroli, wówczas nie należy zwlekać. Psychoterapia jest w stanie „naprostować” wiele spraw.
• Korzystasz z niezdrowych mechanizmów radzenia sobie. Palenie papierosów, picie alkoholu, agresja czy zamykanie się na innych to nie są dobre techniki samopomocy. Najlepszą strategią okazuje się sięgnięcie po wsparcie drugiego człowieka, a tym bardziej kogoś, kto jest specjalistą w dziedzinie terapii.
• Martwią się o Ciebie znajomi i rodzina. Kiedy dochodzisz do punktu, w którym najbliżsi zauważają Twoje problemy, to znak, że należy skonsultować się z terapeutą. Odpowiednio dobrana metoda leczenia może okazać się niezwykle pomocna, co z pewnością zauważą też osoby z Twojego otoczenia.
• Nic innego nie pomaga. Czasami bywa tak, że techniki samopomocy to za mało, by skutecznie poradzić sobie z własnymi problemami. Nie warto ignorować problemu, gdyż to nie rozwiąże kłopotliwej sytuacji. Spojrzenie z zewnątrz okazuje się wówczas najlepszym rozwiązaniem.

Pamiętaj, że żadna psychoterapia nie zapewnia skutecznych wyników już po pierwszej sesji. W wielu przypadkach potrzeba sporo czasu, aby Twoje życie wróciło do normy. Nie należy się jednak poddawać, gdyż z odpowiednim wsparciem terapeuty w końcu uda Ci się odnieść sukces.