Amanita muscaria (muchomor czerwony) – jak stosować święty grzyb?

Amanita muscaria – właściwości, zastosowanie i zbiory świętego grzyba

Podróżując po kartach historii szamanizmu, z każdym krokiem docieramy do niezwykle imponujących odkryć. Zastosowanie magicznych roślin i świętych grzybów obecne jest nie tylko w mitologii, ale również licznych rytuałach i ceremoniach na całym świecie. Amanita muscaria jest często jednym z kluczowych składników spirytualnych poszukiwań. Poznajmy duchową wiedzę na temat muchomora czerwonego, z którego korzystają plemiona etnograficzne w różnych zakątkach globu.

Czym jest Amanita muscaria?

Od tysięcy lat Amanita muscaria pozostaje jednym z najbardziej znanych grzybów na całym świecie. Miał on swoje zastosowanie już w starożytności, często pojawiał się w sztuce, inspirował nawet twórców kultury masowej. Również w Polsce jest to grzyb dobrze znany i rozpoznawalny – długa biała noga, czerwony kapelusz z białymi cętkami. Tak, Amanita muscaria to w rodzimej topologii to muchomor czerwony.

Choć powszechnie uważa się go za grzyb trujący, to jednak przypadki śmierci spowodowanej zatruciem muchomorem czerwonym należą do stosunkowo rzadkich. Niemniej jednak, zawarte w kapeluszu grzyba toksyny mają silne oddziaływanie na ludzki organizm – zarówno od strony fizycznej, jak też na poziomie duchowym.

Warto zatem przyjrzeć się fenomenowi świętego muchomora nieco bliżej.

Jakie właściwości ma Amanita muscaria?

Chcąc zdefiniować muchomora czerwonego, należy zebrać różnego typu informacje na jego temat. Celebrowany przez liczne grupy etnograficzne święty grzyb Amanita muscaria jest nadal istotnym składnikiem ze względu na poniższe kwestie:

• W makrodozowaniu wykazuje efekty psychoaktywne i halucynogenne dzięki obecności neuortoksyn: kwasu ibotenowego oraz muscymolu.
• Może działać w roli środka odurzającego.
• Nie powoduje uzależnienia fizycznego i psychicznego.
• Rośnie w środowisku naturalnym, najszerszej rozpowszechniony jest na półkuli północnej.
• Niepowtarzalny wygląd sprawia, że trudno pomylić owocniki z innymi grzybami.
• Tysiąclecia ceremonialnego wykorzystania grzyba sprawiają, że również dziś jest on popularnym psychodelikiem.

Potencjalne zalety i skutki uboczne wykorzystania muchomora w tradycji

Poza ogólnymi właściwościami, należy też zwrócić uwagę na udokumentowane potencjalne zalety Amanita muscaria, z których korzystali nasi przodkowie:

• Leczenie depresji i zespołu stresu pourazowego.
• Znaczenie uspokajające i łagodzące stres oraz nerwy.
• Zmniejszanie bólu kostno-stawowego.
• Otwarcie umysłu na szersze spektrum doznań.
• Pozwala cieszyć się większą kreatywnością i pomysłowością.
• Daje wgląd w własne „ja”.

Obok duchowych i mentalnych korzyści, z jakich korzystano w przeszłości, należy również zwrócić uwagę na parę możliwych skutków ubocznych. Wynikają one z błędnego spożycia świętego grzyba lub przedawkowania zawartych w nim toksyn. Amanita muscaria może:

• Doprowadzić do uszkodzenia wątroby i nerek w przypadku połączeniu z innymi stymulantami lub alkoholem.
• Wywołać uczucie strachu, zagubienia, a nawet długotrwałe traumy.
• Przyspieszyć rozwój schizofrenii u osób podatnych na tę chorobę.
• Powodować drgawki i być neurotoksyczny (w przypadku złego przygotowania).
• Spowodować problemy z prawem, gdyż w wybranych krajach grzyb jest nielegalny.

Amanita muscaria a mitologia – tradycyjne znaczenie muchomora czerwonego

Święty grzyb Amanita muscaria często pojawia się w mitach i wierzeniach ludowych. Po muchomory chętnie sięgały ludy tubylcze Syberii, a także Skandynawii.

Na Dalekim Wchodzie muchomor czerwony zwykle był istotnym składnikiem rytuałów szamanistycznych. Ci uczeni, posiadający znacznie bogatsze zrozumienie świata od „zwykłych” ludzi, sięgali po grzyby w celu otwarcia swoich umysłów. Muchomory pozwalały im wejść w trans, który był znacznie głębszy od wywoływanego rytmicznym biciem bębnów i tańcami.

Wśród niektórych ludów syberyjskich tubylcy pili mocz szamana po zażyciu przez niego grzybów. Oczyszczając organizm z toksyn, uryna mogła zawierać większe stężenie psychoaktywnych związków chemicznych. Te z kolei silnie oddziaływały na uczestników rytuałów, powodując pocenie się i drgawki.

Z kolei w kulturze Skandynawów i Germanów warto przyjrzeć się postaciom berserkerów, czyli osławionych wojowników o rzekomo nadludzkiej sile. Choć w tradycyjnym piśmiennictwie brak takich wzmianek, późniejsi historycy sugerują, że to właśnie święte grzyby pozwalały berserkerom wpadać w szał bojowy.

Muchomor czerwony w bliższej nam tradycji

Co ciekawe, grzyby Amanita muscaria można też łączyć z postacią współczesnego świętego Mikołaja, który – jak większość konceptów religii chrześcijańskiej – jest amalgamatem wielu wierzeń pogańskich.

Podczas festiwali midwinter lub yule (na nich wzorowane jest Boże Narodzenie) szaman wchodził do budynków przez komin, mając przy sobie woreczek z suszonymi grzybami. Ludzie wierzyli, że potrafi on latać, samodzielnie lub przy pomocy renifera. Szaman częstował uczestników ceremonii suszem, po czym uciekał tak samo, jak przybył.

Być może nie jest przypadkiem, że współczesny popkulturowy święty ubrany jest w strój o tych samych kolorach, co muchomor czerwony? Poza tym, żyje on przecież gdzieś na dalekiej północy i odwiedza domy latając przy pomocy sań ciągniętych przez renifery.

Warto również wspomnieć o postaci górskiego demona Rübezahl (pol. Liczyrzepa, czes. Krakonoš), który zamieszkuje śląskie góry Karkonosze. Ten „władca gór” i „władca gnomów” posiadał cechy charakteru, które pozwalają sądzić, że mógł czerpać je ze stosowania muchomora czerwonego. Widać to zresztą na obrazie Rübezahl Moritza von Schwinda z 1859 roku czy opisach Johanna Karla Augusta Musäusa zawartych w Volksmärchen der Deutschen (niem. „Baśnie ludowe Niemców”) z 1782 roku.

Amanita muscaria – zbiory i zastosowanie

Tradycyjna administracja muchomora czerwonego wymagała jego suszenia na słońcu, albo nad rozpalonym ogniskiem. Takie metody do dziś znajdują uznanie w świecie szamanistycznym, a także homeopatii. Ważne jest jednak, aby zbierać odpowiednie owocniki, najlepiej w okresie lipca i sierpnia, gdy grzyby są świeże i pełne substancji czynnych.

Zbiór Amanita muscaria przypomina tradycyjną wyprawę na grzyby. Nóżki odcina się nożem lub wykręca, pozostawiając grzybnię na jej świętym miejscu. Najczęściej wykorzystuje się same kapelusze, które należy oczyścić. Można również wyciąć blaszki od spodu, choć jest to opcjonalne.

Podczas stosowania grzybów Amanita muscaria musi dojść do przetworzenia kwasu ibotenowego na muscymol. Reakcja ta następuje w nerkach, które muszą cieszyć się niebagatelnym zdrowiem. Najbardziej rozpowszechnione przygotowanie grzyba wygląda w następujący sposób:

1. Wysuszyć grzyby w sposób naturalny (redukuje stężenie kwasu ibotenowego). Nie powinno się przekraczać 40.
2. Leżekować w ciemnym miejscu przez 3 miesiące.
3. Gotowe.

Mikrodozowanie zaczyna się od lekkich dawek (0.5 grama suszu). Jeden kapelusz to średnio około 2-3 gramy suszu.

Podsumowanie – czy muchomor czerwony jest bezpieczny?

Suszone grzyby Amanita muscaria powinny być wykorzystywane wyłącznie przez doświadczonych przewodników duchowych, którzy wiedzą, jak się z nimi obchodzić. Pod czujnym okiem mikrodozowanie niewielkich dawek nie jest niebezpieczne, choć może powodować nieprzyjemne efekty. Dlatego też warto dowiedzieć się więcej na temat świętych muchomorów i odpowiednio przygotować.